Tungependa kuweka vidakuzi vya ziada ili kuelewa jinsi unavyotumia GOV.UK, kukumbuka mipangilio yako na kuboresha huduma za serikali.
Umekubali vidakuzi vya ziada.Umechagua kutoka kwa vidakuzi vya hiari.Unaweza kubadilisha mipangilio ya vidakuzi vyako wakati wowote.
Isipokuwa imebainishwa vinginevyo, chapisho hili linasambazwa chini ya Leseni ya Serikali Huria v3.0.Ili kutazama leseni hii, tembelea nationalarchives.gov.uk/doc/open-government-licence/version/3 au uandike kwa Sera ya Habari, Kumbukumbu za Kitaifa, Kew, London TW9 4DU, au barua pepe: psi@nationalarchives.serikaliUINGEREZA KUBWA.
Ikiwa tutafahamu maelezo yoyote ya hakimiliki ya wahusika wengine, utahitaji kupata kibali kutoka kwa mwenye hakimiliki husika.
Chapisho linapatikana katika https://www.gov.uk/government/publications/genomics-beyond-health/genomics-beyond-health-full-report-accessible-webpage.
DNA ndio msingi wa maisha yote ya kibaolojia na iligunduliwa kwa mara ya kwanza mnamo 1869 na mwanakemia wa Uswizi Friedrich Miescher.Karne moja ya uvumbuzi wa ongezeko uliwaongoza James Watson, Francis Crick, Rosalind Franklin, na Maurice Wilkins mnamo 1953 kuunda mtindo maarufu sasa wa "double helix", unaojumuisha minyororo miwili iliyounganishwa.Kwa uelewa wa mwisho wa muundo wa DNA, ilichukua miaka 50 zaidi kabla ya jenomu kamili ya binadamu kupangwa katika 2003 na Mradi wa Jenomu ya Binadamu.
Mfuatano wa jenomu ya binadamu mwanzoni mwa milenia ni hatua ya mabadiliko katika uelewa wetu wa biolojia ya binadamu.Hatimaye, tunaweza kusoma mwongozo wa maumbile ya asili.
Tangu wakati huo, teknolojia tunazoweza kutumia kusoma jenomu la binadamu zimeendelea kwa kasi.Ilichukua miaka 13 kupanga genome ya kwanza, ambayo ilimaanisha kwamba tafiti nyingi za kisayansi zilizingatia tu sehemu fulani za DNA.Jenomu nzima ya mwanadamu sasa inaweza kupangwa kwa siku moja.Maendeleo katika teknolojia hii ya mpangilio yamesababisha mabadiliko makubwa katika uwezo wetu wa kuelewa jenomu ya binadamu.Utafiti mkubwa wa kisayansi umeboresha uelewa wetu wa uhusiano kati ya sehemu fulani za DNA (jeni) na baadhi ya sifa na sifa zetu.Hata hivyo, ushawishi wa jeni kwenye sifa mbalimbali ni fumbo changamano sana: kila mmoja wetu ana jeni zipatazo 20,000 zinazofanya kazi katika mitandao changamano inayoathiri sifa zetu.
Hadi sasa, lengo la utafiti limekuwa juu ya afya na magonjwa, na katika baadhi ya matukio tumepata maendeleo makubwa.Hapa ndipo genomics inakuwa chombo cha msingi katika uelewa wetu wa afya na maendeleo ya magonjwa.Miundombinu ya jeni inayoongoza duniani ya Uingereza inaiweka katika mstari wa mbele ulimwenguni katika suala la data na utafiti wa jenomiki.
Hili limedhihirika katika muda wote wa janga la COVID, huku Uingereza ikiongoza katika mpangilio wa jenomu wa virusi vya SARS-CoV-2.Genomics iko tayari kuwa nguzo kuu ya mfumo wa afya wa Uingereza wa siku zijazo.Inapaswa kuzidi kutoa utambuzi wa mapema wa magonjwa, utambuzi wa magonjwa adimu ya kijeni na kusaidia kuboresha huduma za afya kwa watu.
Wanasayansi wanaelewa vyema jinsi DNA yetu inavyounganishwa na sifa mbalimbali katika maeneo mengine kando na afya, kama vile ajira, michezo na elimu.Utafiti huu umetumia miundombinu ya jeni iliyotengenezwa kwa ajili ya utafiti wa afya, kubadilisha uelewa wetu wa jinsi aina mbalimbali za sifa za binadamu zinaundwa na kukuzwa.Ingawa ujuzi wetu wa kijinomia wa sifa zisizofaa unakua, unabaki nyuma sana katika sifa za kiafya.
Fursa na changamoto tunazoziona katika sayansi ya afya, kama vile hitaji la ushauri wa kijeni au wakati upimaji unatoa maelezo ya kutosha ili kuhalalisha matumizi yake, hufungua dirisha katika mustakabali unaowezekana wa nadharia zisizo za afya.
Kando na kuongezeka kwa matumizi ya maarifa ya kinasaba katika sekta ya afya, idadi inayoongezeka ya watu wanapata ufahamu wa maarifa ya kinasaba kupitia kampuni za kibinafsi zinazotoa huduma za moja kwa moja kwa watumiaji.Kwa ada, kampuni hizi huwapa watu fursa ya kusoma asili yao na kupata habari za jeni kuhusu anuwai ya sifa.
Kukua kwa ujuzi kutoka kwa utafiti wa kimataifa kumewezesha maendeleo yenye mafanikio ya teknolojia mpya, na usahihi ambao tunaweza kutabiri sifa za binadamu kutoka kwa DNA unaongezeka.Zaidi ya kuelewa, sasa inawezekana kitaalam kuhariri jeni fulani.
Ingawa genomics ina uwezo wa kubadilisha vipengele vingi vya jamii, matumizi yake yanaweza kuja na hatari za kimaadili, data na usalama.Katika viwango vya kitaifa na kimataifa, matumizi ya genomics yanadhibitiwa na idadi ya miongozo ya hiari na sheria za jumla zaidi sio maalum kwa genomics, kama vile Sheria ya Jumla ya Ulinzi wa Data.Kadiri uwezo wa jenomics unavyoongezeka na matumizi yake yanapanuka, serikali zinazidi kukabiliwa na chaguo la ikiwa mbinu hii itaendelea kuunganisha kwa usalama genomics katika jamii.Kuweka nguvu mbalimbali za Uingereza katika miundombinu na utafiti wa genomics kutahitaji juhudi zilizoratibiwa kutoka kwa serikali na viwanda.
Ikiwa ungeweza kuamua ikiwa mtoto wako anaweza kufaulu katika michezo au masomo, je!
Haya ni baadhi tu ya maswali ambayo tunaweza kukabiliana nayo katika siku za usoni kwani sayansi ya jeni hutupatia taarifa zaidi na zaidi kuhusu jenomu ya binadamu na dhima inayochukua katika kuathiri sifa na tabia zetu.
Taarifa kuhusu jenomu ya binadamu—mfuatano wake wa kipekee wa asidi ya deoksiribonucleic (DNA)—tayari inatumiwa kufanya uchunguzi wa kimatibabu na kubinafsisha matibabu.Lakini pia tunaanza kuelewa jinsi genome huathiri tabia na tabia za watu zaidi ya afya.
Tayari kuna ushahidi kwamba jenomu huathiri sifa zisizo za kiafya kama vile kuchukua hatari, uundaji wa dutu na matumizi.Tunapojifunza zaidi kuhusu jinsi jeni huathiri sifa, tunaweza kutabiri vyema jinsi uwezekano na kwa kiwango gani mtu atakuza sifa hizo kulingana na mfuatano wao wa jenomu.
Hii inazua maswali kadhaa muhimu.Je, taarifa hii inatumikaje?Je, hii ina maana gani kwa jamii yetu?Je, sera zinaweza kuhitaji kurekebishwa vipi katika sekta tofauti?Je, tunahitaji udhibiti zaidi?Je, tutashughulikia vipi masuala ya kimaadili yaliyoibuliwa, tukishughulikia hatari za ubaguzi na vitisho vinavyowezekana kwa faragha?
Ingawa baadhi ya uwezekano wa matumizi ya jenomics huenda yasifanyike kwa muda mfupi au hata wa kati, njia mpya za kutumia taarifa za jeni zinachunguzwa leo.Hii ina maana kwamba sasa ni wakati wa kutabiri matumizi ya baadaye ya genomics.Tunahitaji pia kuzingatia madhara yanayoweza kutokea ikiwa huduma za jeni zitapatikana kwa umma kabla ya sayansi kuwa tayari.Hii itaturuhusu kuzingatia ipasavyo fursa na hatari ambazo matumizi haya mapya ya jenomics yanaweza kuwasilisha na kubainisha kile tunachoweza kufanya katika kujibu.
Ripoti hii inatanguliza jenomiki kwa wasio wataalamu, inachunguza jinsi sayansi imebadilika, na inajaribu kuzingatia athari zake katika nyanja mbalimbali.Ripoti inaangazia kile ambacho kinaweza kutokea sasa na kile kinachoweza kutokea katika siku zijazo, na inachunguza mahali ambapo uwezo wa jeni unaweza kukadiria kupita kiasi.
Genomics sio tu suala la sera ya afya.Hii inaweza kuathiri anuwai ya maeneo ya sera, kutoka kwa elimu na haki ya jinai hadi ajira na bima.Ripoti hii inaangazia jeni zisizo za afya za binadamu.Pia anachunguza matumizi ya jenomu katika kilimo, ikolojia na baiolojia ya sintetiki ili kuelewa upana wa matumizi yake katika maeneo mengine.
Hata hivyo, mengi tunayojua kuhusu jenomiki ya binadamu yanatokana na utafiti unaochunguza nafasi yake katika afya na magonjwa.Afya pia ni mahali ambapo maombi mengi yanayowezekana yanatengenezwa.Hapo ndipo tutaanza, na Sura ya 2 na 3 inawasilisha sayansi na maendeleo ya genomics.Hii inatoa muktadha wa nyanja ya jenomiki na hutoa maarifa ya kiufundi yanayohitajika ili kuelewa jinsi genomics huathiri maeneo yasiyo ya afya.Wasomaji wasio na usuli wa kiufundi wanaweza kuruka kwa usalama utangulizi huu wa Sura ya 4, 5, na 6, ambayo inawasilisha maudhui kuu ya ripoti hii.
Wanadamu kwa muda mrefu wamevutiwa na chembe chembe za urithi na nafasi inayocheza katika malezi yetu.Tunatafuta kuelewa jinsi vipengele vya kijeni huathiri sifa zetu za kimwili, afya, utu, sifa na ujuzi, na jinsi zinavyoingiliana na athari za mazingira.
Pauni bilioni 4, miaka 13 ya gharama na wakati wa kuunda mlolongo wa kwanza wa jenomu ya binadamu (gharama iliyorekebishwa na mfumuko wa bei).
Genomics ni utafiti wa jenomu za viumbe - mfuatano wao kamili wa DNA - na jinsi jeni zetu zote zinavyofanya kazi pamoja katika mifumo yetu ya kibaolojia.Katika karne ya 20, uchunguzi wa jenomu kwa ujumla ulikuwa mdogo kwa uchunguzi wa mapacha ili kujifunza jukumu la urithi na mazingira katika sifa za kimwili na kitabia (au "asili na malezi").Hata hivyo, katikati ya miaka ya 2000 iliwekwa alama na uchapishaji wa kwanza wa genome ya binadamu na maendeleo ya teknolojia ya haraka na ya bei nafuu ya genomic.
Njia hizi zinamaanisha kwamba watafiti wanaweza hatimaye kusoma kanuni za maumbile moja kwa moja, kwa gharama ya chini sana na wakati.Mpangilio mzima wa jenomu za binadamu, ambao ulikuwa ukichukua miaka mingi na kugharimu mabilioni ya pauni, sasa huchukua chini ya siku moja na hugharimu takriban £800 [kielezi-chini 1].Watafiti sasa wanaweza kuchanganua jenomu za mamia ya watu au kuunganisha kwenye benki za kibayolojia zilizo na taarifa kuhusu jenomu za maelfu ya watu.Kwa hivyo, data ya jeni inakusanywa kwa wingi kwa ajili ya matumizi katika utafiti.
Hadi sasa, genomics imekuwa ikitumika hasa katika huduma ya afya na utafiti wa matibabu.Kwa mfano, kutambua kuwepo kwa vibadala vyenye kasoro, kama vile lahaja BRCA1 vinavyohusishwa na saratani ya matiti.Hii inaweza kuruhusu matibabu ya kuzuia mapema, ambayo hayangewezekana bila ujuzi wa jenomu.Hata hivyo, jinsi uelewa wetu wa genomics unavyoboreka, imekuwa wazi zaidi kwamba ushawishi wa jenomu unaenea zaidi ya afya na magonjwa.
Katika kipindi cha miaka 20 iliyopita, jitihada ya kuelewa muundo wetu wa kijeni imesonga mbele sana.Tunaanza kuelewa muundo na kazi ya jenomu, lakini bado kuna mengi ya kujifunza.
Tumejua tangu miaka ya 1950 kwamba mfuatano wetu wa DNA ni msimbo ambao una maagizo ya jinsi seli zetu zinavyotengeneza protini.Kila jeni inalingana na protini tofauti ambayo huamua sifa za kiumbe (kama vile rangi ya macho au saizi ya maua).DNA inaweza kuathiri sifa kupitia njia mbalimbali: jeni moja inaweza kuamua sifa (kwa mfano, aina ya damu ya ABO), jeni kadhaa zinaweza kutenda kwa pamoja (kwa mfano, ukuaji wa ngozi na rangi ya rangi), au baadhi ya jeni zinaweza kuingiliana, kufunika ushawishi wa tofauti. jeni.jeni.jeni nyingine (kama vile upara na rangi ya nywele).
Sifa nyingi huathiriwa na utendaji wa pamoja wa sehemu nyingi (labda maelfu) za sehemu tofauti za DNA.Lakini mabadiliko katika DNA yetu husababisha mabadiliko katika protini, ambayo yanaweza kusababisha kubadilika kwa sifa.Ni kichocheo kikuu cha kutofautiana kwa kibaolojia, utofauti na magonjwa.Mabadiliko yanaweza kumpa mtu faida au hasara, kuwa mabadiliko yasiyoegemea upande wowote, au yasiwe na athari hata kidogo.Wanaweza kupitishwa katika familia au kutoka kwa mimba.Hata hivyo, ikiwa hutokea katika utu uzima, hii kwa kawaida huwawekea mipaka watu binafsi badala ya watoto wao.
Tofauti katika sifa pia inaweza kuathiriwa na mifumo ya epigenetic.Wanaweza kudhibiti ikiwa jeni huwashwa au kuzimwa.Tofauti na mabadiliko ya kijeni, yanaweza kubadilishwa na kwa kiasi fulani yanategemea mazingira.Hii ina maana kwamba kuelewa sababu ya sifa si tu suala la kujifunza ambayo mlolongo wa maumbile huathiri kila sifa.Inahitajika kuzingatia jenetiki katika muktadha mpana zaidi, kuelewa mitandao na mwingiliano katika jenomu nzima, pamoja na jukumu la mazingira.
Teknolojia ya genomic inaweza kutumika kuamua mlolongo wa maumbile ya mtu binafsi.Mbinu hizi sasa zinatumika sana katika tafiti nyingi na zinazidi kutolewa na makampuni ya kibiashara kwa uchambuzi wa afya au ukoo.Mbinu zinazotumiwa na makampuni au watafiti kubainisha mfuatano wa kijeni wa mtu hutofautiana, lakini hadi hivi majuzi, mbinu inayoitwa upangaji midogo wa DNA ilitumiwa sana.Mipangilio midogo hupima sehemu za jenomu la binadamu badala ya kusoma mfuatano mzima.Kwa kihistoria, microchips zimekuwa rahisi, haraka, na za bei nafuu zaidi kuliko njia nyingine, lakini matumizi yao yana vikwazo fulani.
Baada ya data kukusanywa, inaweza kuchunguzwa kwa kiwango kwa kutumia tafiti za muungano wa jenomu (au GWAS).Masomo haya yanatafuta vibadala vya kijeni vinavyohusishwa na sifa fulani.Walakini, hadi sasa, hata tafiti kubwa zaidi zimefunua sehemu ndogo tu ya athari za kijeni zinazosababisha sifa nyingi ikilinganishwa na kile tunachotarajia kutoka kwa tafiti pacha.Kukosa kutambua viashirio vyote muhimu vya kijeni vya sifa fulani hujulikana kama tatizo la "kukosa kurithika".[maelezo ya chini 2]
Hata hivyo, uwezo wa GWAS wa kutambua vibadala vya kijeni vinavyohusiana huboreka kwa kuwa na data zaidi, kwa hivyo tatizo la ukosefu wa urithi linaweza kutatuliwa kadri data zaidi ya jeni inavyokusanywa.
Kwa kuongezea, gharama zinavyoendelea kushuka na teknolojia inaendelea kuboreka, watafiti zaidi na zaidi wanatumia mbinu inayoitwa mpangilio mzima wa genome badala ya safu ndogo ndogo.Hii inasoma moja kwa moja mlolongo mzima wa jenomu badala ya mfuatano wa sehemu.Mfuatano unaweza kushinda vikwazo vingi vinavyohusishwa na safu ndogo, na kusababisha data tajiri na yenye taarifa zaidi.Data hii pia inasaidia kupunguza tatizo la kutoweza kurithiwa, kumaanisha kwamba tunaanza kujifunza zaidi kuhusu ni jeni zipi zinazoshirikiana kuathiri sifa.
Vile vile, mkusanyiko mkubwa wa mpangilio mzima wa jenomu uliopangwa kwa sasa kwa madhumuni ya afya ya umma utatoa mkusanyiko wa data bora na wa kuaminika zaidi kwa utafiti.Hii itawanufaisha wale wanaosoma tabia zenye afya na zisizofaa.
Tunapojifunza zaidi kuhusu jinsi jeni huathiri sifa, tunaweza kutabiri vyema jinsi jeni mbalimbali zinavyoweza kufanya kazi pamoja kwa sifa fulani.Hii inafanywa kwa kuchanganya athari za kuweka kutoka kwa jeni nyingi hadi kipimo kimoja cha uwajibikaji wa kijeni, kinachojulikana kama alama ya polygenic.Alama za polygenic huwa na utabiri sahihi zaidi wa uwezekano wa mtu kukuza sifa kuliko viashirio vya kibinafsi.
Alama za Polygenic kwa sasa zinapata umaarufu katika utafiti wa afya kwa lengo la siku moja kuzitumia kuongoza afua za kimatibabu katika kiwango cha mtu binafsi.Hata hivyo, alama za polygenic ni mdogo na GWAS, kwa hivyo wengi bado hawajatabiri sifa zao lengwa kwa usahihi sana, na alama za polijeni za ukuaji hufikia usahihi wa ubashiri wa 25%.[Maelezo ya Chini 3] Hilo lamaanisha kwamba kwa dalili fulani huenda zisiwe sahihi kama njia nyinginezo za uchunguzi kama vile vipimo vya damu au MRI.Hata hivyo, data ya jeni inapoboreka, usahihi wa makadirio ya polyjeniity pia unapaswa kuboreshwa.Katika siku zijazo, alama za polijeni zinaweza kutoa taarifa kuhusu hatari ya kiafya mapema kuliko zana za kitamaduni za uchunguzi, na kwa njia hiyo hiyo zinaweza kutumika kutabiri sifa zisizo za kiafya.
Lakini, kama njia yoyote, ina vikwazo.Kizuizi kikuu cha GWAS ni utofauti wa data inayotumika, ambayo haionyeshi utofauti wa idadi ya watu kwa ujumla.Uchunguzi umeonyesha kuwa hadi 83% ya GWAS hufanywa katika vikundi vya asili ya Uropa pekee.[Maelezo ya Chini 4] Hilo ni tatizo kwa sababu linamaanisha kwamba GWAS inaweza tu kuwa muhimu kwa watu fulani.Kwa hivyo, ukuzaji na matumizi ya majaribio ya ubashiri kulingana na matokeo ya upendeleo wa idadi ya watu wa GWAS kunaweza kusababisha ubaguzi dhidi ya watu walio nje ya idadi ya GWAS.
Kwa sifa zisizo za kiafya, utabiri kulingana na alama za polygenic kwa sasa hauna taarifa zaidi kuliko maelezo yanayopatikana yasiyo ya jeni.Kwa mfano, alama za polygenic za kutabiri kufikiwa kwa elimu (moja ya alama za polygenic zenye nguvu zaidi zinazopatikana) hazina taarifa zaidi kuliko hatua rahisi za elimu ya wazazi.[Maelezo ya Chini 5] Uwezo wa kubashiri wa alama za aina nyingi utaongezeka bila shaka kadiri ukubwa na utofauti wa tafiti, pamoja na tafiti zinazotegemea data nzima ya mpangilio wa jenomu, zinavyoongezeka.
Utafiti wa jenomu unazingatia jeni za afya na magonjwa, kusaidia kutambua sehemu za jenomu zinazoathiri hatari ya magonjwa.Tunachojua kuhusu jukumu la genomics inategemea ugonjwa huo.Kwa baadhi ya magonjwa ya jeni moja, kama vile ugonjwa wa Huntington, tunaweza kutabiri kwa usahihi uwezekano wa mtu kupata ugonjwa huo kulingana na data ya jeni.Kwa magonjwa yanayosababishwa na jeni nyingi pamoja na ushawishi wa mazingira, kama vile ugonjwa wa moyo, usahihi wa utabiri wa genomic ulikuwa chini sana.Mara nyingi, ugonjwa au tabia ngumu zaidi, ni vigumu zaidi kuelewa na kutabiri kwa usahihi.Hata hivyo, usahihi wa ubashiri huboreka kadiri vikundi vilivyosomwa vinakuwa vikubwa na tofauti zaidi.
Uingereza iko mstari wa mbele katika utafiti wa genomics ya afya.Tumeunda miundombinu mikubwa katika teknolojia ya jeni, hifadhidata za utafiti na nguvu za kompyuta.Uingereza imetoa mchango mkubwa katika maarifa ya kimataifa ya jenomu, haswa wakati wa janga la COVID-19 tulipoongoza katika mpangilio wa jenomu wa virusi vya SARS-CoV-2 na lahaja mpya.
Genome UK ni mkakati kabambe wa Uingereza kwa afya ya jeni, huku NHS ikiunganisha mpangilio wa jenomu katika utunzaji wa kimatibabu wa kawaida wa utambuzi wa magonjwa adimu, saratani au magonjwa ya kuambukiza.[maelezo ya chini 6]
Hii pia itasababisha ongezeko kubwa la idadi ya jenomu za binadamu zinazopatikana kwa utafiti.Hii inapaswa kuruhusu utafiti mpana na kufungua uwezekano mpya wa matumizi ya genomics.Kama kiongozi wa kimataifa katika ukuzaji wa data na miundombinu ya jeni, Uingereza ina uwezo wa kuwa kiongozi wa kimataifa katika maadili na udhibiti wa sayansi ya genomic.
Vifaa vya kupima vinasaba vya Utumiaji wa Moja kwa Moja (DTC) huuzwa moja kwa moja kwa watumiaji bila kushirikisha watoa huduma za afya.Vipuli vya mate hutumwa kwa uchambuzi, kuwapa watumiaji uchambuzi wa kibinafsi wa afya au asili katika wiki chache tu.Soko hili linakua kwa kasi, huku makumi ya mamilioni ya watumiaji ulimwenguni kote wakiwasilisha sampuli za DNA kwa mpangilio wa kibiashara ili kupata maarifa juu ya afya zao, ukoo na mwelekeo wa kijeni kwa sifa.
Usahihi wa baadhi ya uchanganuzi unaotegemea jenomu ambao hutoa huduma za moja kwa moja kwa watumiaji unaweza kuwa wa chini sana.Majaribio yanaweza pia kuathiri faragha ya kibinafsi kupitia kushiriki data, utambulisho wa jamaa na uwezekano wa kutokuwepo kwa itifaki za usalama wa mtandao.Wateja wanaweza wasielewe masuala haya kikamilifu wanapowasiliana na kampuni ya majaribio ya DTC.
Upimaji wa kinasaba wa DTCs kwa sifa zisizo za kimatibabu pia haujadhibitiwa kwa kiasi kikubwa.Wanaenda zaidi ya sheria inayosimamia upimaji wa jeni za kimatibabu na badala yake hutegemea udhibiti wa hiari wa watoa huduma za majaribio.Nyingi za kampuni hizi pia ziko nje ya Uingereza na hazidhibitiwi nchini Uingereza.
Mfuatano wa DNA una nguvu ya kipekee katika sayansi ya uchunguzi kubaini watu wasiojulikana.Uchambuzi wa kimsingi wa DNA umetumika sana tangu uvumbuzi wa alama za vidole za DNA mnamo 1984, na Hifadhidata ya Kitaifa ya DNA ya Uingereza (NDNAD) ina wasifu wa kibinafsi milioni 5.7 na rekodi 631,000 za eneo la uhalifu.[maelezo ya chini 8]
Muda wa kutuma: Feb-14-2023